Namenrol

In het hoofdgebouw van het Joods Werkdorp Nieuwesluis hangt een namenrol. Deze rol is gemaakt door Bart Boumans. De rol is geschonken door de reünisten van het werkdorp op 13-05-1981, 40 jaar ná de ontruiming in maart 1941. Het benodigde geld voor rol en vitrine is bijeengebracht door een groot aantal oud-werkdorpers, op initiatief van het organisatiecomité “Oud-Werkdorpers” met als voorzitter dhr. Julius Werner Reutlinger. Het werd onthuld door de weduwe van de eerste directeur, mevrouw Lea Katznelson. Burgermeester Johan Knorr van Wieringermeer legde samen met zijn vrouw een krans. Bij de onthulling werd afgesproken om de namenrol 10 jaar te laten hangen, uiteindelijk heeft de namenrol er tot 2004 gehangen. Ging toen de kelder in van de gemeente en kwam weer terug in het hoofdgebouw in 2011.

De namenrol

De namenrol vertegenwoordigt 197 werkdorpers die in de 2^e wereldoorlog vermoord zijn. En heeft als intentie onze dode vrienden te gedenken, aldus de samenstellers. De voormalige werkdorp-bewoners, de heren Julius Reutlinger en Gert Laske en vier andere werkdorpers namen, samen met burgemeester Johan Knorr, hierin het voortouw toen zij de groep overlevenden in 1981 samenbrachten op een “reünie”.  We weten nu, anno 2021, dat niet alle genoemde personen op de rol in het werkdorp hebben gewoond en/of gewerkt, maar ongetwijfeld vonden de samenstellers dat deze personen een plek verdienden. Zeker is dat alle vermelde personen direct of indirect met het werkdorp verbonden zijn. En dat decennia later deze monumentale namenrol de geschiedenis van deze 197 en het werkdorp levend houdt.

De plek

Het hoofdgebouw is drie keer in andere handen overgegaan. De kunstenaars Van Beieren en Ravenstein kochten het pand in 1989 mét namenrol en inventaris. De koopakte bevatte een clausule met de verplichting de vitrine met de namenrol, het stenen monument, de inventaris en de tuin intact te laten. In 2004 wilden zij het pand verkopen. Om de namenrol veilig te stellen, schonken zij deze aan de gemeente Wieringermeer. De rol zou dan later naar de nieuwe eigenaar van het gebouw gaan en teruggehangen worden op de oorspronkelijke plek. Het meubilair werd in een museum in Enschede ondergebracht.

De bedoeling was de namenrol tijdelijk een plaats te geven in de centrale hal van het gemeentehuis te Wieringerwerf. Vrij toegankelijk voor bezoekers. De gemeente accepteerde weliswaar de gift, maar kon op dat moment geen goede plek vinden voor de grote vitrine van bijna tweeënhalve meter.

Restauratie van de rol

De rol was in de loop der jaren vervaagd, de namen waren niet meer goed leesbaar.
De gemeente Wieringermeer besloot daarom de namenrol te laten restaureren voor deze, na verkoop van het pand, werd teruggebracht op de oorspronkelijke plek.

Mevrouw Adrianne Koevoets voerde de restauratie uit met behulp van kalligrafie en speciale inkt.

De rol die nu weer in de hal van het hoofdgebouw hangt, is  de gerestaureerde rol. De Hebreeuwse afkorting betekent: ‘Moge hun ziel gebonden zijn in de bundel van het eeuwige leven’.

De bron voor deze wens is afkomstig uit I Samuel 25:29 waar Abigail tegen David spreekt en zegt:  ‘Mocht een mens opstaan om u te vervolgen en u naar het leven staan, dan zal de ziel van mijn heer gebonden zijn in de bundel der levenden bij de Eeuwige uw God – … wehajeta nefesj adonie tseroera bitsror hachajiem …’

Een andere vitrine

Ook de vitrine was toe aan herstel. De omvang was een probleem gebleken. Het bleek moeilijk een geschikte plaats te vinden bij een tijdelijke behuizing voor een dergelijke grote vitrine van 230×60 cm. Omdat niet zeker was wanneer de rol op de oorspronkelijke plek terug gehangen kon worden, besloot de gemeente Wieringermeer een kleinere, platte en hanteerbare vitrine te laten maken van 209x15cm.

Een bord uit het Werkdorp

Het Holocaustmuseum Yad Vashem organiseerde in maart 1991 een tentoonstelling over de Werkdorpen in Europa. Ook Werkdorp Wieringermeer zou aandacht krijgen. Overleg tussen toenmalig burgemeester Johan Knorr en overlevenden van het Werkdorp leidde tot een schenking van enkele voorwerpen uit het voormalig werkdorp aan Yad Vashem. De heren Dick Appel en Siem Hanse maakten in opdracht van de burgemeester een kopie van de namenrol.
Deze is samen met serviesgoed naar Israël gezonden en daar tentoongesteld samen met foto’s en originele documenten van overlevenden die lid waren van de zionistische ondergrondse pioniers in Nederland en hun nakomelingen.
In 2015 zijn deze zaken in het archief  van Yad Vashem museum opgenomen.

Monument, namenrol en meubilair

De originele namenrol is pas in 2011 teruggehangen op de huidige, oorspronkelijke plek in de hal van het hoofdgebouw. De heer Willem van Schaik huurde op dat moment het gebouw en wilde er een kunstmuseum én een Werkdorpmuseum van maken. Hij benaderde de gemeente en hing de rol terug, zoals de koopakte bepaalde. Zijn museumplannen gingen echter niet door.

Volgens de koopakte behoort de eigenaar van het gebouw ook de namenrol en het meubilair toe.

Op het terrein staat ook een klein stenen monument, het zuiltje, dat in 1989 onthuld is door de voormalige bewoners Gert Laske en Paul Schwarzschild. Het monument werd regelmatig bezocht door andere ex-bewoners en hun nabestaanden.