Herbert Tombowsky

Herbert is geboren op 8 maart 1919 in Berlijn. Hij wordt zetter in een drukkerij. In het najaar van 1939 ontvlucht hij Duitsland en vindt in september 1939 een plek in het Werkdorp. Hij krijgt daar een opleiding in de landbouw. Hij behoort tot de werkdorpers die zich voorbereiden op emigratie naar de Dominicaanse Republiek. In de loop van 1940 wordt duidelijk dat dit er niet van zal komen. Herbert behoort tot de 60 blijvers bij de ontruiming van het werkdorp op 20 maart 1941. Na de definitieve ontruiming van het werkdorp in augustus 1941 vind hij een plek bij de familie Glas-Pijper in Gouw.

Ook zijn aanstaande vrouw Herta Stern kan daar terecht. Hoogwoud is de plaats waar Herbert en Herta trouwen op 11 oktober 1941. In april 1942 moeten zij daar vertrekken vanwege de afkondiging van de Duitse bezetter dat de kuststreek Joden vrijgemaakt dient te worden. Zij verhuizen met een grote groep pioniers naar Deventer van waaruit ze op zoek gaan naar werk en een woonplek bij boeren in de buurt. Herbert en Herta vestigen zich met een groep van zeker 20 pioniers in Almelo. Ze gaan van daaruit op zoek naar boeren waar ze aan de slag kunnen. In september 1942 ontvangen een aantal werkdorpers in Almelo de aanzegging om zich te melden voor een werkkamp in Nunspeet. Enkele werkdorpers geven daaraan gehoor aan, Herbert en Herta blijven in Almelo en houden zich schuil.

Eind 1942 besluiten ze terug te keren naar Amsterdam waar ze zich aansluiten bij de andere werkdorpers die in het Jeugdhuis van de Joodse raad zitten. Ook daar zijn ze niet veilig, ze vinden nog een plek voor hen twee maar eind mei 1943 worden ze opgepakt en naar kamp Westerbork getransporteerd. Begin april 1944 gaan ze op transport naar Theresienstadt. Een half jaar later gaan ze, nog steeds samen, op transport naar Auschwitz. Ze kennen elkaar dan vijf jaar en zijn drie jaar samen geweest. En dan scheiden hun wegen.

Begin december 1944 gaat Herbert op transport naar Gross-Rosen en van daaruit naar kamp Flossenburg. Het is dan eind december. Hij is daar vlak voor de bevrijding omgekomen als gevolg van de moorddadige dwangarbeid die hij moest verrichten in de ondergrondse wapenfabrieken. Hij sterft op 3 april 1945. Zijn vrouw Herta heeft de bevrijding naar overlevering nog beleefd in Bergen-Belsen maar is dan al zo sterk vermagerd en zo sterk verzwakt door opgelopen kwalen dat elke hulp te laat komt.